Η εκτίναξη τιμών καυσίμων αυξάνει τα κέρδη των κυκλωμάτων νόθευσης

Οι διαφορετικοί φόροι που επιβάλλονται στους διάφορους τύπους καυσίμων συντηρούν το λαθρεμπόριο. Η μεταφορά, για παράδειγμα, αφορολόγητου πετρελαίου ναυτιλίας από τη θάλασσα στη στεριά επιτρέπει στους λαθρεμπόρους να εισπράττουν αυτοί τα έσοδα που αντιστοιχούν στο Δημόσιο

Διαβάσαμε στην «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» / του Ηλία Μπέλλου

Οι πολλοί διαφορετικοί τύποι καυσίμων και κυρίως πετρελαίου που διατίθενται στην ελληνική αγορά, όπως ναυτιλιακού, κίνησης, αγροτικού, σε συνδυασμό με τα διαφορετικά τέλη, φόρους ή επιστροφές που επιβάλλονται στον καθένα δημιουργούν το υπόβαθρο που εκμεταλλεύονται επιτήδειοι με διάφορους τρόπους για να κερδίσουν εις βάρος του Δημοσίου αλλά και του καταναλωτή.

Η μεταφορά, για παράδειγμα, αφορολόγητου πετρελαίου ναυτιλίας από τη θάλασσα στη στεριά μέσα από δαιδαλώδεις διαδρομές παράνομων φορτίων και δεξαμενών και η διοχέτευσή του στη λιανική αγορά επιτρέπει στους λαθρεμπόρους να εισπράξουν αυτοί τα έσοδα που αντιστοιχούν στο Δημόσιο. Τώρα και καθώς οι τιμές των καυσίμων έχουν εκτοξευθεί εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης και του πολέμου στην Ουκρανία, το κίνητρο για παρανομία είναι ακόμα μεγαλύτερο.

Πειραγμένες αντλίες

Πέραν του βαπτίσματος αφορολογήτου πετρελαίου σε φορολογημένο, η παραβατικότητα στην αγορά καυσίμων οργιάζει και με την κλοπή στην αντλία, ήτοι από την τσέπη του καταναλωτή. Την πώληση δηλαδή νοθευμένου καυσίμου ή και ποσότητας μικρότερης από την αναφερόμενη στην αντλία.

Είναι χαρακτηριστικό πως με βάση στοιχεία που έδωσε χθες στη δημοσιότητα η κυβέρνηση, από τον Ιανουάριο του 2021 έως τα τέλη Απριλίου φέτος στον τομέα των καυσίμων έγιναν συνολικά από την ΑΑΔΕ, την ΕΛ.ΑΣ. και το ΣΔΟΕ 19.282 έλεγχοι και διαπιστώθηκαν 1.868 παραβάσεις. Οι αριθμοί αυτοί μεταφράζονται σε παραβατικότητα 9,68%. Δηλαδή ο ένας στους δέκα ελέγχους διαπίστωσε παραβάσεις. Αν αναλογιστεί κανείς ότι τα φορολογικά και κάθε άλλου είδους έσοδα (ειδικός φόρος, ΦΠΑ κ.λπ.) από την αγορά ενεργειακών προϊόντων εν γένει –με βάση στοιχεία του 2019– ήταν 6,2 δισ., αντιλαμβάνεται καλύτερα το εύρος της παράνομης δραστηριότητας. Εάν το 10% της αγοράς είναι «μαύρο», όπως δείχνουν οι έλεγχοι που προαναφέρθηκαν, αυτό σημαίνει πως περί τα 620 εκατομμύρια φόρων δεν καταβάλλονται.

Ο Σύνδεσμος Εταιρειών Εμπορίας Πετρελαιοειδών Ελλάδος, που παρακολουθεί τη δραστηριότητα κυρίως στη λιανική αγορά, υπολογίζει πως το μέγεθος της απώλειας δημοσίων εσόδων και της απώλειας αγοραστικής δύναμης καταναλωτή (από τη νοθεία στην αντλία) είναι της τάξης των 150-240 εκατομμυρίων ετησίως. Ωστόσο, πολλαπλάσιο, κοντά στο 1 δισεκατομμύριο, σύμφωνα με τους προ ετών (2012) υπολογισμούς του ΔΝΤ, είναι το μέγεθος της λαθρεμπορίας. Εκτοτε πολλά μέτρα έχουν ληφθεί και οι έλεγχοι έχουν εντατικοποιηθεί. Ομως ακόμα και σήμερα, όπως δείχνουν τα στοιχεία των τελευταίων ελέγχων, το λαθρεμπόριο συνεχίζεται με αμείωτη ένταση: σταχυολογώντας περιπτώσεις από σχετική ανακοίνωση της ΑΑΔΕ για τα αποτελέσματα ελέγχων του πρώτου τριμήνου 2022, διαπιστώνεται πως σε πλοίο με σημαία Λιβερίας ελέγχθηκαν τα ναυτιλιακά έγγραφα και λοιπά φορολογικά – τελωνειακά παραστατικά σε συνδυασμό με τη διενέργεια ποσοτικής καταμέτρησης καυσίμων με τη μέθοδο της κλειστής αποθήκης και διαπιστώθηκε πλεονάζουσα διαφορά στα καύσιμα ιδιοκατανάλωσης. Το ίδιο και σε φορτηγό πλοίο με ελληνική σημαία. Σε άλλο πλοίο διαπιστώθηκε λαθρεμπορία πετρελαίου εξωτερικής καύσης 22,3 μετρικών τόνων και πετρελαίου ναυτιλίας 48,87 μετρικών τόνων και σε άλλο εντοπίστηκε λαθρεμπορία 8.412 λίτρων καυσίμων.

Η αιτία του κακού

Η κεντρική αιτία για το λαθρεμπόριο είναι οι διαφορετικοί δασμοί και φόροι που επιβάλλονται σε κάθε διαφορετική χρήση πετρελαίου, που με τη σειρά τους πηγάζουν από την πολιτική που ασκεί η εκάστοτε κυβέρνηση αναφορικά με επιμέρους δραστηριότητες. Οι διαφορετικές τελικές τιμές, σε ένα περιβάλλον ατελών ελέγχων, θα δίνουν πάντοτε ισχυρό κίνητρο σε κάποιους να προσπαθήσουν να επωφεληθούν από τη διάθεση ενός φθηνού τύπου σε ακριβότερες χρήσεις, εξηγεί στην «Κ» βετεράνος της ελληνικής αγοράς καυσίμων. Και ενώ στο πετρέλαιο κίνησης πλέον τα πράγματα έχουν δυσκολέψει (πολύ χαμηλό θείο και προσθήκη βιοντίζελ σε ποσοστό 7% ελέω ευρωπαϊκών κανονισμών), η διάθεση του πετρελαίου μεταξύ ναυτιλίας, θέρμανσης, αγροτικής χρήσης, αλιείας, βιομηχανικής χρήσης κ.λπ. είναι τεχνικά δυνατή και λαμβάνει πράγματι χώρα. Τι κι αν είναι χρωματισμένο το ίδιο πετρέλαιο διαφορετικά για κάθε χρήση. Το κέρδος του arbitrage μεταξύ των τιμών είναι τέτοιο που έχει οδηγήσει τους επιτηδείους να αποκτήσουν δυνατότητες αποχρωματισμού ή ακόμα και εξουδετέρωσης των απλών ιχνηθετών που μπαίνουν σε κάποιος τύπους. Ιδανικά, η διάθεση ενός τύπου πετρελαίου για όλες τις χρήσεις –κίνησης, θέρμανσης, αγροτικό κ.ά.– θα καθιστούσε πολύ ευκολότερο τον έλεγχο της αγοράς για την εξάλειψη του λαθρεμπορίου, αναφέρουν οι ίδιες πηγές.

Μια ματιά στα στοιχεία που έδωσε χθες στη δημοσιότητα η κυβέρνηση δείχνει ξεκάθαρα την αύξηση των ελέγχων αλλά και των κατασχέσεων υγρών καυσίμων. Ωστόσο, η αύξηση των παράνομων ποσοτήτων που δεσμεύονται είναι τόσο μεγάλη που δεν μπορεί να εξηγηθεί μόνο από την αύξηση των ελέγχων, εκτιμούν κύκλοι της αγοράς. Ειδικότερα οι ποσότητες που κατασχέθηκαν το 2021 είναι τριπλάσιες αυτών που κατασχέθηκαν το 2019, ενώ με βάση όσες κατασχέθηκαν κατά το πρώτο τετράμηνο του 2022, ολόκληρη η χρήση αναμένεται να κλείσει με ποσότητες 20% υψηλότερες από αυτές του 2021. Και φυσικά οι έλεγχοι δεν γίνονται στο σύνολο της αγοράς, παρά δειγματοληπτικά.