Συντάκτης: I

Στα χαρτιά παραμένουν εδώ και 23 χρόνια τα μέτρα για το λαθρεμπόριο

διαβάσαμε στον «ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ» | Χρήστος Κολώνας

Είκοσι τρία χρόνια μετά τη θέσπιση των πρώτων μέτρων για το λαθρεμπόριο των υγρών καυσίμων και την εγκατάσταση των συστημάτων εισροών και εκροών στα βενζινάδικα και η παράνομη διακίνηση πετρελαιοειδών όπως και η νοθεία και οι πειραγμένες αντλίες οργιάζουν στην αγορά.

Όσο κι αν ακούγεται απίστευτο, τα αποτελέσματα των ελέγχων των αρμόδιων διωκτικών και φορολογικών αρχών το επιβεβαιώνουν:

· Το 3% των ποσοτήτων υγρών καυσίμων που διακινούνται ετησίως στην αγορά είναι παράνομο.

· Στα περίπου 4 από τα 100 γεμίσματα ετησίως του ρεζερβουάρ είναι πιθανόν ο ιδιοκτήτης Ι.Χ. να πέσει σε νοθευμένα καύσιμα. Δηλαδή να επωμιστεί ένα τεράστιο κόστος επισκευής του οχήματος του από τη ζημιά που θα του έχει προκληθεί.

· Σχεδόν 6 στα 10 βενζινάδικα που ελέγχθηκαν είχαν φορολογικές παραβάσεις.

· Η απώλεια φόρων από τη λαθραία διακίνηση, τη νοθεία και άλλες φορολογικές παραβάσεις στην τριετία 2020-2022 έφτασε στα 140 εκατ. ευρώ.

· Περίπου 1 στα 10 σημεία εμπορίας υγρών καυσίμων παρανομεί.

Νοθεία και λαθρεμπόριο

Τα παραπάνω συμπεράσματα προκύπτουν από την επεξεργασία των στοιχείων του τριετούς απολογισμού ελέγχων που ανακοίνωσαν επισήμως πριν από περίπου 10 ημέρες τα υπουργεία Οικονομικών, Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Προστασίας του Πολίτη, Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, ΑΑΔΕ και ΣΔΟΕ.

Σύμφωνα με αυτά στην αγορά των υγρών καυσίμων:

· Για το 2022 κατασχέθηκαν 195.802 λίτρα υγρών καυσίμων. Σύμφωνα με υπολογισμούς της αγοράς την περασμένη χρονιά πουλήθηκαν πάνω από 7 εκατομμύρια λίτρων βενζίνης, ντίζελ κίνησης και πετρελαίου θέρμανσης. Άρα κοντά στο 3% διακινήθηκε λαθραία ή με άλλον παράνομο τρόπο.

Οι Χημικές Υπηρεσίες του Γενικού Χημείου του Κράτους (ΓΧΚ), οι έλαβαν στην τριετία και ανέλυσαν 8.820 δείγματα καυσίμων και διαπιστώθηκαν 276 μη κανονικά – νοθευμένα. Αντιστοιχούν στο 3%. Σε ετήσια βάση και συγκεκριμένα το 2022 ελήφθησαν 3.054 δείγματα καυσίμων και τα 115 εντοπίστηκαν μη κανονικά – νοθευμένα. Αντιστοιχούν σχεδόν στο 4% του συνόλου. Ή με πιο απλά λόγια τα 3 με 4 στα συνολικά 100 φουλαρίσματα ενός ρεζερβουάρ αυτοκινήτου γίνονται με νοθευμένα καύσιμα.

Οι Ειδικές Ερευνητικές Υπηρεσίες της ΑΑΔΕ την τριετία 2020-2022 προέβησαν σε 345 ελέγχους σε πρατήρια υγρών καυσίμων, διαπίστωσαν παραβάσεις σε 176 από αυτά και καταλογίστηκαν 8.924 παραβάσεις με 18.854.215,29 ευρώ συνολική αποκρυβείσα φορολογητέα ύλη. Δηλαδή το 51% ή ένα στα δύο πρατήρια που ελέγχθηκαν είχαν φορολογικές παραβάσεις. Για το 2022 ελέγχθηκαν 97 πρατήρια και τα 56, ήτοι το 58% είχαν φορολογικές παραβάσεις. Περίπου 6 στα 10.

· Οι Δ.Ο.Υ. της ΑΑΔΕ με ειδική στόχευση προέβησαν την τριετία 2020-2022 σε ελέγχους 803 υποθέσεων μερικών και πλήρων ελέγχων και βεβαίωσαν αποκρυβείσα φορολογητέα ύλη συνολικού ύψους 30.342.785 ευρώ. Αν αθροιστούν τα αποτελέσματα των ελέγχων των Ειδικών Ερευνητικών Υπηρεσιών και των ΔΟΥ της ΑΑΔΕ τότε η φοροδιαφυγή φτάνει στα 49 εκατ. ευρώ.

· Διενεργήθηκαν την τριετία 2020-2022 42.852 έλεγχοι από τις διωκτικές αρχές Τελωνείων της ΑΑΔΕ, Ελληνικής Αστυνομίας (ΕΛ.ΑΣ.), Λιμενικού Σώματος-Ελληνικής Ακτοφυλακής (Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ.), Σώματος Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος (ΣΔΟΕ), ενώ διαπιστώθηκαν 3.723 παραβάσεις. Αυτές αντιστοιχούν περίπου στο 9% ή αν γίνει αναγωγή στο σύνολο της αγοράς υγρών καυσίμων περίπου 1 στα 10 σημεία διακίνησης και εμπορίας παρανομεί.

Περιπτώσεις παραβάσεων
Το μέγεθος της παραβατικότητας διαπιστώνεται και από περιπτώσεις στοχευμένων ελέγχων του ΣΔΟΕ σε πρατήρια υγρών καυσίμων και υγραερίου κίνησης.

Όπως προκύπτει από τον απολογισμό της τριετούς δράσης των διωκτικών αρχών

την περίοδο 2020-2022, η Γενική Διεύθυνση ΣΔΟΕ πραγματοποίησε:

§ Έρευνες και ελέγχους σε μεγάλο κύκλωμα εταιρειών εμπορίας και πρατηρίων λιανικής πώλησης, κατόπιν επεξεργασίας μεγάλου όγκου παραστατικών που είχαν κατασχεθεί, και καταλογίστηκε Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης συνολικού ύψους 22.000.000 ευρώ, πλέον πολλαπλών τελών ύψους 66.000.000 ευρώ, δηλαδή συνολικά 88.000.000 ευρώ.

§ Ελέγχους σε πρατήρια υγρών καυσίμων, αξιοποιώντας τα δεδομένα και τα στοιχεία που προέκυψαν τόσο στο πλαίσιο των επιτόπιων ελέγχων όσο και των στοιχείων που αντλήθηκαν από τη βάση δεδομένων του συστήματος εισροών-εκροών της ΓΓΠΣ. Οι υπάλληλοι της Γενικής Διεύθυνσης ΣΔΟΕ προέβησαν σε δειγματοληψίες και ελέγχους κλειστής αποθήκης στην Αθήνα, αλλά και σε επαρχιακές πόλεις, όπου διαπιστώθηκαν παραβάσεις λαθρεμπορίας καυσίμων συνολικού ύψους 7.000.000 ευρώ, πλέον πολλαπλών τελών, ύψους 3.500.000 ευρώ.

§ Έλεγχο σε πρατήριο υγρών καυσίμων, όπου κατόπιν επεξεργασίας μεγάλου όγκου παραστατικών για την αγορά υγραερίου διαπιστώθηκε ότι γινόταν εκτελωνισμός ποσοτήτων υγραερίου με μειωμένο Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης, με πρόφαση τον προορισμό του για βιομηχανική χρήση. Οι ποσότητες αυτές, όμως, διετίθεντο στη συνέχεια για χρήση κίνησης οχημάτων, ενώ ακολουθούσε έκδοση εικονικών στοιχείων σε βιομηχανικούς πελάτες, προκειμένου να δοθεί νομιμοφάνεια στην διακίνησή του. Καταλογίστηκε Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης συνολικού ύψους 700.000 ευρώ, πλέον πολλαπλών τελών, ύψους 2.000.000 ευρώ, και υπάρχει σε εξέλιξη επεξεργασία πλήθους παραστατικών σε λήπτες εικονικών στοιχείων. Επιπλέον, η Γενική Διεύθυνση ΣΔΟΕ έχει προβεί και σε άνοιγμα λογαριασμών, για να διαπιστωθεί η διαδρομή του χρήματος και να στοιχειοθετηθεί το αδίκημα της σύστασης εγκληματικής οργάνωσης.

Η μαύρη τρύπα των μέτρων…
Έχουν περάσει σχεδόν 23 χρόνια από τότε που θεσπίστηκε και εγκαταστάθηκε το σύστημα εισροών – εκροών καυσίμων στα πρατήρια και 21 χρόνια που εκδόθηκε η περιβόητη κοινή υπουργική απόφαση για τα μέτρα καταπολέμησης της λαθρεμπορίας υγρών καυσίμων.

Ωστόσο, όπως επισημαίνουν φορείς εκπροσώπησης των εταιρειών εμπορίας πετρελαιοειδών και των πρατηρίων υγρών καυσίμων μέχρι και σήμερα το σύστημα εισροών – εκροών που συνδέεται με τις κεντρικές φορολογικές ελεγκτικές αρχές παραμένει τυφλό… και λειψό… Τα δεδομένα που στέλνουν οι πρατηριούχοι δεν μπορούν να αξιοποιηθούν απευθείας από τις αρχές, ενώ το σύστημα εισροών – εκροών δεν έχει επεκταθεί στις φορολογικές αποθήκες.

Επίσης δύο δεκαετίες μετά και το σύστημα παρακολούθησης GPS για την παρακολούθηση των βυτιοφόρων οχημάτων και δεξαμενόπλοιων δεν έχει ακόμα εγκατασταθεί.

Αλλά και οι εθνικοί ιχνηθέτες στο πετρέλαιο θέρμανσης και ναυτιλίας θα τεθούν σε ισχύ τον Οκτώβριο του 2023.

Πάνω από 18 υπουργικές αποφάσεις εκκρεμούν ακόμη και σήμερα, δηλαδή δεν έχουν εκδοθεί και ούτε υπάρχει χρονοδιάγραμμα. Πρόκειται για αποφάσεις που ολοκληρώνουν το πακέτο μέτρων αντιμετώπισης της παράνομης διακίνησης καυσίμων.

Η ογκομέτρηση
Τραγελαφικό είναι και το γεγονός πως ως πιστοποιημένη ογκομέτρηση των δεξαμενών εν έτη 2023 αναγνωρίζεται μόνο εκείνη με τη ράβδο…

Νομοθεσία που εκδόθηκε πριν από τέσσερα χρόνια παραπέμπει στο μέλλον την πιστοποίηση της ογκομέτρησης με σύγχρονα μέσα.

Πιο συγκεκριμένα, με βάση τις ισχύουσες διατάξεις (κανόνες ΔΙΕΠΠΥ), κατά τις παραδόσεις καυσίμων στο πρατήριο αναγνωρίζεται μόνο η μέτρηση με τη βέργα επί βυτίο και όχι η μέτρηση του συστήματος εισροών – εκροών. Ουσιαστικά, δηλαδή δεν αναγνωρίζονται οι ενδείξεις του συστήματος εισροών – εκροών.

Σήμερα τα μόνα πιστοποιημένα συστήματα, από διαπιστευμένους φορείς, είναι:

1. Οι ογκομετρητές των φορολογικών αποθηκών.
2. Οι ογκομετρικοί πίνακες των πρατηρίων (δεξαμενές, ηλεκτρονικές βέργες, κλπ).

Όπως τονίζουν οι ίδιοι οι φορείς εκπροσώπησης της αγοράς «είναι επιτακτική ανάγκη να ογκομετρηθούν και να επαναπιστοποιηθούν όλα τα διαμερίσματα των βυτιοφόρων από διαπιστευμένους φορείς και σύμφωνα με το πρότυπο ΕΛΟΤ, προκειμένου να μην υπάρχει αμφισβήτηση της ποσότητας που παραδίδεται και να τροποποιηθεί ανάλογα η σχετική νομοθεσία (Κανόνες ΔΙΕΠΠΥ), που πρέπει να λαμβάνει υπόψη και ισοδύναμα, την μέτρηση του συστήματος εισροών-εκροών».

Η ΑΑΔΕ
Η εκκρεμότητα των παραπάνω επιβεβαιώνεται και από το περιεχόμενο της επίσημης ανακοίνωσης των διωκτικών αρχών που εξέδωσαν πριν από 10 ημέρες για τον απολογισμό της τριετούς δράσης τους.

Πιο συγκεκριμένα αναφέρονται ως δρομολογούμενα μέτρα:

§ Ολοκλήρωση της δευτερογενούς νομοθεσίας στον τομέα των καυσίμων, με κεντρικό προσανατολισμό τη βελτίωση των τεχνικών χαρακτηριστικών και των προδιαγραφών των συστημάτων εισροών-εκροών σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα υγρών καυσίμων.

§ Επαναξιολόγηση του νομοθετικού πλαισίου και λήψη νέων μέτρων, όπου χρειάζονται, για τη βέλτιστη αντιμετώπιση φαινομένων λαθρεμπορίου και τη θωράκιση του υγιούς εμπορίου.

§ Ολοκλήρωση πληροφοριακού συστήματος αξιοποίησης δεδομένων (MIS), για την αξιοποίηση των δεδομένων μέσω τεχνητής νοημοσύνης για τη διενέργεια στοχευμένων ελέγχων, με στόχο την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου, της φοροδιαφυγής και της νοθείας στα καύσιμα.

§ Ολοκλήρωση ψηφιακών εφαρμογών λήψης στιγμάτων γεωγραφικού εντοπισμού πλωτών εφοδιαστικών μέσων και βυτιοφόρων οχημάτων (GPS), για τον έλεγχο της διακίνησης καυσίμων.

§ Πρόσβαση των ελεγκτών στα συστήματα της ΑΑΔΕ σε πραγματικό χρόνο, κατά τη στιγμή του ελέγχου.

§ Δημιουργία θαλάμου επιχειρήσεων με εξειδικευμένες εφαρμογές επικοινωνίας και αξιοποίησης πληροφοριών για την επίτευξη δικτυοκεντρικής διοίκησης στο «πεδίο» των ελέγχων.