Του Σταμάτη Ζησίμου
zstam@naftemporiki.gr
Τη βεβαιότητα ότι στην ελληνική αγορά υπάρχουν «πολλές δεκάδες καρτέλ» μεταφέρουν πηγές προσκείμενες στην Επιτροπή Ανταγωνισμού. Μάλιστα επισημαίνουν ότι η αναθεώρηση του τρόπου μοριοδότησης των εξεταζόμενων υποθέσεων, όπου πλέον θα δίνεται μεγαλύτερη βαρύτητα στις περιπτώσεις με τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στο δημόσιο συμφέρον, υπαγορεύεται από αυτή την κατάσταση, καθώς ο στόχος που τίθεται είναι η αντιμετώπιση όσο το δυνατόν περισσότερων «καρτελικών» συμπράξεων.
Σύμφωνα με τα ίδιες πηγές, καρτέλ στην Ελλάδα υπήρχαν πάντα, ωστόσο η πολυετής κρίση ενέτεινε το πρόβλημα, καθώς πολλές επιχειρήσεις έκριναν ως αναγκαία για την επιβίωσή τους την αθέμιτη σύμπραξη με άλλες επιχειρήσεις. Τόσο σε οριζόντιο επίπεδο όσο και σε κάθετο. Και όλα αυτά, σε βάρος των καταναλωτών.
Η κατάσταση αυτή δεν μπορεί να συνεχιστεί, σημειώνουν, γι’ αυτό και αλλάζει ρότα η Επιτροπή. Στην προσπάθεια αυτή, πρώτο μέλημα είναι το κλείσιμο των 85 εκκρεμών υποθέσεων που χρονίζουν, ώστε το περιορισμένο σε αριθμό ανθρώπινο δυναμικό της ανεξάρτητης αρχής να ασχοληθεί με τη νέα στοχοθέτηση. Οι έλεγχοι θα είναι στοχευμένοι, κατόπιν ενδελεχούς χαρτογράφησης των διαφόρων αγορών στην Ελλάδα σε επίπεδο συγκέντρωσης, περιθώριο κέρδους, ιδιοκτησίας κ.ο.κ., σημειώνουν χαρακτηριστικά.
Βάσει των στόχων που έχουν τεθεί, ως το τέλος του έτους θα είναι έτοιμη η κλαδική μελέτη για τα σούπερ μάρκετ και αμέσως μετά θα πραγματοποιηθεί διαγνωστική ανάλυση στην αγορά του ηλεκτρονικού εμπορίου, του FinTech και του τραπεζικού κλάδου γενικότερα. Για τον τελευταίο, η ανάλυση θα γίνεται παράλληλα με την έρευνα της Επιτροπής που βρίσκεται σε εξέλιξη μετά την πρόσφατη έφοδο στις έδρες των συστημικών τραπεζών και της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών.
Επισημαίνεται ότι στις περιπτώσεις που υπάρχουν ενδείξεις για αντιανταγωνιστικές συμπεριφορές, θα γίνονται εκτεταμένοι αιφνιδιαστικοί ή προγραμματισμένοι έλεγχοι.
«Στόχος μας είναι η Επιτροπή να μην αναλώνεται με την εξέταση επιχειρηματικών διαφορών οι οποίες μπορούν να λυθούν στα δικαστήρια, αλλά με υποθέσεις που έχουν μεγάλο αντίκτυπο στην ελληνική οικονομία και κοινωνία», υπογραμμίζουν χαρακτηριστικά οι ίδιες πηγές.
Δύσκολη η απόδειξη
Και ενώ είναι προφανές ότι πολλοί κλάδοι λειτουργούν «καρτελικά», η απόδειξη κάθε άλλο παρά εύκολη είναι. Ιδιαίτερα για την κλειστή αγορά της Ελλάδας, όπου όλοι γνωρίζονται με όλους. «Οι ιδιομορφίες της ελληνικής αγοράς έχουν ως αποτέλεσμα ακόμα και κάποιος εμπλεκόμενος σε καρτέλ, ο οποίος στην πορεία ζημιώθηκε, να μην αξιοποιεί το πρόγραμμα επιείκειας της Επιτροπής, το οποίο απαλλάσσει τον εμπλεκόμενο στην περίπτωση που αποκαλύψει την ύπαρξη του καρτέλ και τα μέλη του. Κυριαρχεί ο φόβος», τονίζουν σχετικά. Άλλωστε, συνεχίζουν τα ίδια πρόσωπα, δεν είναι τυχαίο ότι στην ιστορία της Επιτροπής έχουν υπάρξει μόνο δύο περιπτώσεις που αξιοποιήθηκε το πρόγραμμα επιείκειας.
Πάντως, η αποκάλυψη ενός καρτέλ με αδιάσειστα στοιχεία, που να μην καταπίπτουν σε περίπτωση δικαστικής προσφυγής, είναι μια δύσκολη διαδικασία, με τη διεθνή εμπειρία να αναφέρει ότι μόλις το 1 στα 6,6 των καρτέλ αποκαλύπτεται, καθώς οι εμπλεκόμενοι λαμβάνουν σύνθετα μέτρα για να μην ανακαλυφθούν.
Αξιοποίηση των big data
Πέραν όμως των κλαδικών μελετών, η Επιτροπή προγραμματίζει να αξιοποιήσει και τη γνώση που παρέχουν τα big data. Μάλιστα, πρόκειται να υπάρξει εντός της Επιτροπής και ειδικό τμήμα που θα παρακολουθεί αγορές και διαδικασίες. Δύο από τους τομείς που θα τεθούν υπό παρακολούθηση είναι των δημοσίων συμβάσεων αγαθών και υπηρεσιών και δημοσίων έργων.
Συγκεκριμένα, τα στελέχη της Επιτροπής θα «σκανάρουν» το Εθνικό Ηλεκτρονικό Σύστημα Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΣΗΔΗΣ) και το Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων (ΚΗΜΔΗΣ) και με τη χρήση αλγορίθμων θα εξετάζουν τους προμηθευτές, τον αριθμό αυτών, το ύψος των προσφορών και σε ποιους τελικά θα γίνεται η ανάθεση. Αν υπάρχουν ενδείξεις για συνεννοήσεις και «στήσιμο» διαγωνισμών, τότε οι πιθανοί εμπλεκόμενοι θα τίθενται υπό τον έλεγχο της Επιτροπής.
Η αξιοποίηση των big data, η οποία έχει αρχίσει να εφαρμόζεται σε αρκετές προηγμένες χώρες, θα γίνεται σταδιακά και σε άλλους κλάδους της οικονομίας.
Μεταφορά προσωπικού
Για να επιτευχθούν ευκολότερα οι στόχοι της Επιτροπής, οι ίδιες πηγές εξηγούν ότι η ανεξάρτητη αρχή θα πρέπει να ενισχυθεί με ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους. Αν και το οργανόγραμμα προβλέπει 106 θέσεις, αυτήν τη στιγμή απασχολούνται στην Επιτροπή 72 άτομα. Για τον λόγο αυτό έχει υποβληθεί αίτημα προς την κυβέρνηση για τη μεταφορά και την πρόσληψη προσωπικού.
Ιδιαίτερη έλλειψη παρατηρείται στους πληροφορικάριους (ΙΤ), οι οποίοι είναι μόλις πέντε. Όπως επισημαίνουν οι ίδιες πηγές, στον αιφνιδιαστικό έλεγχο που έγινε στις τράπεζες τον περασμένο μήνα (σ.σ.: σε 22 σημεία έγινε ταυτόχρονα το «ντου») οι υπάλληλοι IT δεν αρκούσαν και για τον λόγο αυτό υπήρξε η συνδρομή πληροφορικάριων από τη Διεύθυνση Εγκληματολογικών Ερευνών και το Τμήμα Εσωτερικών της Ελληνικής Αστυνομίας.
Για τη συγκεκριμένη υπόθεση η αξιολόγηση των στοιχείων εκτιμάται ότι θα διαρκέσει, καθώς αυτή την περίοδο, παρουσία και δικηγόρων των τραπεζών, εξελίσσεται η αποσφράγιση των εγγράφων που έχουν ληφθεί, καθώς μέσα σε αυτά περιέχονται και αρχεία που εμπίπτουν στον νόμο περί προστασίας προσωπικών δεδομένων.
Σε ό,τι αφορά τους οικονομικούς πόρους, με δεδομένο ότι αυτοί προέρχονται από την καταβολή του 1/1000 του μετοχικού κεφαλαίου των Ανωνύμων Εταιρειών του συστήνονται, πρόταση της Επιτροπής είναι η εισφορά αυτή να επεκταθεί σε όλες τις κεφαλαιουχικές επιχειρήσεις.
Η πολυετής κρίσης ενέτεινε το πρόβλημα, καθώς πολλές επιχειρήσεις έκριναν ως αναγκαία για την επιβίωσή τους την αθέμιτη σύμπραξη με άλλες επιχειρήσεις. Τόσο σε οριζόντιο επίπεδο όσο και σε κάθετο. Και όλα αυτά, σε βάρος των καταναλωτών.
Στόχος είναι τον Ιανουάριο του 2020 η Επιτροπή να έχει ολοκληρώσει τουλάχιστον το 85% των παλαιότερων υποθέσεων, για την απελευθέρωση ανθρώπινων πόρων για την πραγματική σύγχρονη οικονομία.
naftemporiki.gr
