Παρέμβαση στην παραγωγή και αγορά καυσίμων από την Επιτροπή Ανταγωνισμού – Τον Οκτώβριο η δημοσιοποίηση της κανονιστικής παρέμβασης

Διαβάσαμε στην «Εφημερίδα των Συντακτών» (Γιάννης Μπαζαίος)

Τροχιοδεικτικές βολές προς τις δύο εταιρείες διύλισης (HelleniQ Energy και Motor Oil) και τις εμπορικές θυγατρικές τους έριξε τη Δευτέρα η Επιτροπή Ανταγωνισμού, ανακοινώνοντας πρώιμα στοιχεία από την κανονιστική παρέμβασή της στην αγορά πετρελαιοειδών, τα τελικά αποτελέσματα της οποίας θα δημοσιοποιηθούν τον προσεχή Οκτώβριο αμέσως μετά τις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές.

Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, αναμένεται να προτείνει περαιτέρω άνοιγμα της αγοράς πετρελαιοειδών, καθώς οι δεσμεύσεις και το κόστος εισαγωγής καυσίμων από άλλους χονδρέμπορους είναι απαγορευτικά λόγω του εξαιρετικά υψηλού κόστους τήρησης αποθεμάτων ασφαλείας που επιβάλλεται στο εμπόριο καυσίμων, με την Επιτροπή να σημειώνει ότι «τα αποθέματα και το κόστος τους αποτελούν σημαντικό παράγοντα της τιμολόγησης, της διαμόρφωσης των τιμών και του προσδιορισμού του περιθωρίου κέρδους σε λογιστικό και πραγματικό επίπεδο».

Η παρέμβαση θα καλύψει επίσης τους μηχανισμούς τιμολογιακής πολιτικής στη χονδρική, τη διατήρηση υψηλού περιθωρίου κέρδους από τις επιχειρήσεις του κλάδου, αλλά και άλλους φραγμούς εισόδου και ανάπτυξης της αγοράς, καθώς η Ελλάδα είναι… πρωταθλήτρια Ευρώπης στις τιμές των υγρών καυσίμων προ φόρων, στην ασύμμετρη προσαρμογή στις αλλαγές τιμών και στο περιθώριο κέρδους, παρά το πλαφόν στη λιανική -υπενθυμίζουμε ότι μόλις πρόσφατα η κυβέρνηση εξαίρεσε τα διυλιστήρια από τον καθημερινό έλεγχο των περιθωρίων κέρδους.

Η πρώτη επεξεργασία έδειξε ότι οι περισσότερες εκπτώσεις από διυλιστήρια σε μεγάλους χονδρέμπορους εφαρμόζονταν απευθείας στο τιμολόγιο, ενώ άλλες χορηγούνταν μέσω «πιστωτικών τιμολογίων» αρνητικής αξίας και χρησιμοποιούνταν για χορήγηση εκπτώσεων ή πριμοδοτήσεων σε πελάτες.

Η επεξεργασία των τιμολογίων έδειξε την πραγματική, τελική τιμή ανά λίτρο, λαμβάνοντας υπόψη τις εκπτώσεις, τα πιστωτικά τιμολόγια και τον ΦΠΑ, ενώ αντιστοιχήθηκαν τα ονόματα των χονδρέμπορων από τα τιμολόγια του διυλιστηρίου με τα τιμολόγια του χονδρέμπορου.

Ανάλογη διαδικασία έγινε για τα τιμολόγια από χονδρέμπορους προς πρατήρια καυσίμων, με πρόσθετη δυσκολία ότι πολλοί λιανοπωλητές είχαν υποστεί μεταβολές του καθεστώτος διαχείρισης και πολλά πρατήρια καυσίμων αρχικά εμφανίστηκαν με κοινή φυσική διεύθυνση ενώ στην πραγματικότητα υπάρχει μόνο μεταβολή νομικού προσώπου- ιδιοκτήτη (συνήθως μετά από… παραβάσεις).

Περιθώρια κέρδους

Από τα πρώιμα ευρήματα παρατηρήθηκε υψηλός βαθμός συγκέντρωσης στην αγορά διύλισης και μέτριος προς χαμηλό βαθμός συγκέντρωσης στην αγορά χονδρικής, ενώ στη λιανική με τα περίπου 5.000 πρατήρια υπάρχει κυρίως τοπικός ανταγωνισμός και το επίπεδο συγκέντρωσης διαφέρει ανά περιοχή.

Η πρώτη έκθεση έδειξε σημαντική αύξηση του κύκλου εργασιών και των δεικτών κερδοφορίας των επιχειρήσεων διύλισης και χονδρικής εμπορίας το εξεταζόμενο διάστημα, με σχεδόν διπλάσιο περιθώριο κέρδους των εταιρειών διύλισης το 2022 και σημαντικά αυξημένο περιθώριο διύλισης σε σχέση με άλλες χώρες.

Παρατηρήθηκε έντονα πτωτική πορεία των μέσων τιμών χονδρικής και στα τρία υπό ανάλυση προϊόντα κατά τα διαστήματα των περιοριστικών μέτρων του 2020, με αλλαγή σε ανοδική τροχιά από τον Ιούνιο 2020 και έντονα ανοδική τάση από τις αρχές του 2022, ενδεχομένως εξαιτίας και του πολέμου στην Ουκρανία. Παρατηρείται επίσης πολύ μεγάλη ταύτιση τιμών μεταξύ των δύο εταιρειών διύλισης τόσο ως προς την αμόλυβδη βενζίνη 95 οκτανίων όσο και ως προς το πετρέλαιο κίνησης.

Τα εργαλεία

Η Επιτροπή Ανταγωνισμού αξιοποίησε το εργαλείο της Κανονιστικής παρέμβασης του άρθρου 11 ν. 3959/2011 στον κλάδο των πετρελαιοειδών και εξετάζοντας την παρατηρούμενη ασυμμετρία και την αύξηση της τιμής των καυσίμων την τελευταία διετία, διαπίστωσε ότι οφείλονται πράγματι στην απουσία συνθηκών αποτελεσματικού ανταγωνισμού.

Η ομάδα ανάλυσης δεδομένων αξιολόγησε τις τιμές καυσίμων για την περίοδο από το 3ο τρίμηνο του 2019 μέχρι το 3ο τρίμηνο του 2022, σε σχέση με τα διαφορετικά επίπεδα της αλυσίδας εφοδιασμού καυσίμων, πληροφορίες για τις τιμές αργού πετρελαίου, τιμολόγια από διυλιστήρια σε μεγάλους χονδρεμπόρους, τιμολόγια από χονδρεμπόρους σε πρατήρια καυσίμων και λιανοπωλητές, αλλά και τιμές πρατηρίου για βενζίνη, ντίζελ και πετρέλαιο θέρμανσης, κάθε πρατηρίου στην Ελλάδα.

Για τις λιανικές τιμές βενζίνης, πετρελαίου και πετρελαίου θέρμανσης κάθε πρατηρίου στην Ελλάδα, η ομάδα Data Science συνέλεξε πληροφορίες σε επίπεδο πρατηρίου καυσίμων από τη δημόσια βάση δεδομένων fuelprices.gr οι οποίες δηλώνονται από τα πρατήρια και καλύπτουν ολόκληρη τη χώρα, μολονότι προχώρησε και σε διόρθωση ορισμένων σφαλμάτων στη βάση δεδομένων καθώς πολλά κρίσιμα στοιχεία της, όπως διευθύνσεις, επωνυμίες πρατηρίων και ταχυδρομικοί κώδικες, ήταν εσφαλμένα ή μη διαθέσιμα.