Του Jim Krane
Ο πρόεδρος Τραμπ μόλις ανακάλυψε ότι η Ουάσινγκτον μπορεί να σφίγγει τα “λουριά” στο Ιράν ή να κάνει το ίδιο στη Σαουδική Αραβία, ωστόσο δεν μπορεί να το κάνει ταυτόχρονα έναντι και των δύο.
Για τον επικεφαλής του αμερικανικού κράτους και τους Ρεπουμπλικανούς, οι οποίοι αντιμετωπίζουν μια ενδιάμεση εκλογή για Βουλή και μέρος της Γερουσίας τον Νοέμβριο που έχει λάβει χαρακτηριστικά “ζωής ή θανάτου”, η υπόθεση του – όπως όλα δείχνουν – απαχθέντος και δολοφονηθέντος Σαουδάραβα δημοσιογράφου Jamal Khashoggi έρχεται στην επιφάνεια στη χειρότερη δυνατή στιγμή.
Με το Κογκρέσο των ΗΠΑ να ζητεί σκληρή απάντηση στο Ριάντ, ο Τραμπ αντιμετωπίζει ένα σκληρό δίλημμα.
Μπορεί να διατηρήσει τον ρόλο της Αμερικής ως εγγυητή των διεθνών κανόνων, τιμωρώντας σκληρά τη Σαουδική Αραβία με πολλούς τρόπους: διακόπτοντας παραδόσεις όπλων, αποσύροντας Αμερικανούς διπλωμάτες ή λαμβάνοντας άλλα μέτρα.
Ή μπορεί να προσφέρει στους Σαουδάραβες διέξοδο, επιτρέποντας στο βασίλειο του Κόλπου να σώσει το διεθνές πρεστίζ του και να βγει από μια μεγάλη δυσκολία.
Η επιλογή του Λευκού Οίκου να κινηθεί προς τη δεύτερη επιλογή αναδεικνύει αφ’ ενός το πόσο ωμή είναι η realpolitik στις διεθνείς σχέσεις, καθώς και μια αχίλλειο πτέρνα των ΗΠΑ σε ό,τι αφορά τις σχέσεις τους με τη Σαουδική Αραβία.
Η αλλαγή ύφους του Τραμπ αποδεικνύει του λόγου το αληθές. Αφού απέστειλε τον υπουργό Εξωτερικών του για ιδιωτική συνάντηση με τον βασιλιά Σαλμάν, ο πρόεδρος υπονόησε ότι ο Khashoggi πιθανόν να βρήκε το θάνατο στα χέρια “συμμορίας δολοφόνων”. Μια νέα, πιο “εύγευστη” εκδοχή των γεγονότων άρχισε να έρχεται στην επιφάνεια.
Γιατί όμως ο Τραμπ θα έκανε πίσω αποφεύγοντας να αντιπαρατεθεί στη Σαουδική Αραβία; Η απάντηση του ίδιου είναι οι πωλήσεις όπλων. Πιθανότερο όμως είναι, όπως φαίνεται και από τα προεδρικά tweets, ο Τραμπ να χρειάζεται τη Σαουδική Αραβία κυρίως στο πεδίο της αύξησης της παραγωγής πετρελαίου, αύξησης μεγαλύτερης από τον πολύ αργό ρυθμό που ακολουθεί μέχρι στιγμής η κρατική σαουδαραβική Aramco μέχρι στιγμής.
Γιατί όμως ο Τραμπ να χρειάζεται περισσότερο σαουδαραβικό πετρέλαιο; Λόγω της απόφασής του τον Μάιο να αποσύρει τις ΗΠΑ από την συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν και να επαναφέρει τις αμερικανικές κυρώσεις κατά της Τεχεράνης.
Οι αμερικανικές κυρώσεις έχουν ως στόχο την απομάκρυνση 1,5 εκατ. βαρελιών (ή και περισσότερων) ιρανικού πετρελαίου την ημέρα από τις διεθνείς αγορές έως και την διορία της 4ης Νοεμβρίου, μόλις δύο ημέρες πριν τις ενδιάμεσες βουλευτικές εκλογές στις ΗΠΑ.
Η αύξηση στη σαουδαραβική παραγωγή από τον Ιούνιο πρέπει να έχει φανεί στον Τραμπ εξαιρετικά ανεπαρκής: από 10,4 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα τον Ιούνιο, η σαουδαραβική παραγωγή στην πραγματικότητα… μειώθηκε στα 10,3 εκατ. τον Ιούλιο, πριν ανέλθει εκ νέου στα 10,5 εκατ. τον Σεπτέμβριο. Η υπουργός Πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας υποστηρίζει ότι το βασίλειο θα φτάσει τα 10,7 εκατομμύρια βαρέλια στα τέλη Οκτωβρίου, ενώ σχεδιάζει άλλη μία αύξηση της παραγωγής τον Νοέμβριο.
Την ίδια ώρα, οι εξαγωγές του Ιράν έχουν μειωθεί κατά τουλάχιστον 1 εκατ. βαρέλια την ημέρα σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο προ ενός έτους. Η αύξηση της τάξης των 300.000 βαρελιών την ημέρα από τους Σαουδάραβες δεν μπορεί ούτε κατά προσέγγιση να καλύψει τις απώλειες λόγω των κυρώσεων κατά Ιράν. Υπό κανονικές συνθήκες, το να “γρονθοκοπούν” το Ιράν δεν κοστίζει ιδιαίτερα στους Αμερικανούς πολιτικούς, στο βαθμό που η Σαουδική Αραβία επεμβαίνει και σώζει τις ΗΠΑ από το κόστος, συγκρατώντας τις τιμές του πετρελαίου.
Και γιατί να μην το πράξουν οι Σαουδάραβες, εφ’ όσον μπορούν; Σε τελευταία ανάλυση, το βασίλειο χαιρέτισε την επανεπιβολή των κυρώσεων των κυρώσεων από πλευράς Τραμπ κατά του Ιράν, που συντονίζεται με τους γεωπολιτικούς στόχους του Ριάντ στη Μέση Ανατολή. Το να αναλάβει η Σ. Αραβία το μερίδιο του Ιράν στις διεθνείς αγορές είναι άλλο ένα δώρο, καθώς το Ιράν αναμένεται να χάσει ημερήσια έσοδα της τάξης των 160 εκατ. δολαρίων σε σημερινές τιμές.
Εάν όμως οι Σαουδάραβες αρνηθούν να προχωρήσουν σε αυτή την κατεύθυνση – έστω και μερικές εβδομάδες – η σκληρή στάση του Τραμπ έναντι του Ιράν μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ, εκτινάσσοντας τις διεθνείς τιμές του πετρελαίου και κοστίζοντας και στην ίδια την αμερικανική οικονομία.
Παρά το γεγονός ότι βρίσκεται στριμωγμένη λόγω της υπόθεσης Khashoggi, η Σαουδική Αραβία έχει λοιπόν ένα ισχυρό χαρτί.
Μέχρι τώρα, οι Σαουδάραβες θεωρούνται συμπαίκτες και αρωγοί της αμερικανικής πολιτικής στη Μέση Ανατολή. Το “εγχειρίδιο” των επεμβάσεων των ΗΠΑ στην περιοχή είχε πάντα το Ριάντ σε περίοπτη θέση, με το βασίλειο των Σαούντ να αντικαθιστά στις διεθνείς αγορές σε περιόδους κρίσης το Ιράν, το Ιράκ, το Κουβέιτ, τη Λιβύη.
Στην πραγματικότητα, οι Σαουδάραβες προστάτευαν τον Αμερικανό καταναλωτή και τις διεθνείς αγορές από τους κινδύνους που προκαλούσε η αμερικανική εξωτερική πολιτική, ενώ με τη σειρά τους οι ΗΠΑ παρείχαν στο βασίλειο όπλα και εγγυήσεις για την ασφάλειά του.
Αυτή τη φορά οι Σαουδάραβες ξεκαθάρισαν ότι εάν ο Τραμπ διαλέξει τον δρόμο της αντιπαράθεσης, η εγγύηση του βασιλείου να καλύψει τον χώρο που θα μείνει ακάλυπτος από τις ιρανικές εξαγωγές πιθανόν να μην ισχύσει.
“Εάν ο πρόεδρος Τραμπ εξοργίστηκε από το πετρέλαιο στα 80 δολάρια, κανείς δεν πρέπει να αποκλείσει μια εκτίναξη στα $100 ή στα $200 το βαρέλι, ακόμη και το διπλάσιο αυτού του αριθμού”, έγραψε ο Turki al-Dakhil, εξ απορρήτων του βασιλικού οίκου και διευθυντής του διεθνούς αραβικού δικτύου – σαουδαραβικής κρατικής ιδιοκτησίας – Al Arabiya.
Ο υπουργός Πετρελαίου της αραβικής χώρας και η πρεσβεία της στην Ουάσινγκτον υποβάθμισαν τα σχετικά σχόλια, αναλογιζόμενοι πιθανότατα πόσο καταστροφική θα ήταν μια πολιτικού χαρακτήρα μείωση της παραγωγής της Σ. Αραβίας όσον αφορά το διεθνές στάτους του βασιλείου. Παρ’ όλα αυτά, το άρθρο επιτέλεσε τον σκοπό του. Οι σκοτεινές μνήμες του εμπάργκο του 1973 που τετραπλασίασε τις τιμές του πετρελαίου διεθνώς δεν βρέθηκε έξω από τον ορίζοντα της κυβέρνησης Τραμπ.
Η απόφαση, εξάλλου, να αντιμετωπιστούν οι Σαουδάραβες με το “γάντι” ταιριάζει αρκετά με την γενική αντίληψη της κυβέρνησης Τραμπ, για την οποία οι διεθνείς νόρμες και κανόνες έχουν μικρή σημασία. Και έχουν ακόμη μικρότερη όταν στο “τραπέζι” βρίσκεται η φθηνή βενζίνη την ημέρα που ο Αμερικανός ψηφοφόρος θα πάει να ψηφίσει στις ενδιάμεσες βουλευτικές.
Σε κάθε περίπτωση, η άρνηση του Τραμπ να διορίσει πρέσβεις σε διάφορα σημεία του πλανήτη, μεταξύ αυτών και στη Σαουδική Αραβία, τον αφήνει χωρίς την επιλογή να αποσύρει τον πρεσβευτή του σαν ένδειξη δυσφορίας.
Τελικά όλα κατατείνουν στην μονομερή απόφαση του Τραμπ να αποστασιοποιηθεί από παραδοσιακούς συμμάχους της Αμερικής τόσο γενικά, όσο και ειδικά στο ζήτημα της συμφωνίας με το Ιράν. Ο χώρος για πολιτικές μανούβρες έχει γίνει ιδιαίτερα στενός.
Το να σκληραίνει κανείς στάση έναντι του Ιράν είναι εύκολο. Δεν είναι εξίσου εύκολο έναντι της Σαουδικής Αραβίας.
POPEK.GR / CAPITAL.GR
