1.000 «βόμβες» μεθανίου το 2022 σπρώχνουν το Κλίμα σε σημείο χωρίς επιστροφή

Οι περιοχές υπερ-εκπομπής μεθανίου εντοπίστηκαν χάρη στην ανάλυση δορυφορικών δεδομένων. Οι περισσότερες εντοπίζονται σε ΗΠΑ, Ρωσία και Τουρκμενιστάν

Πηγή: Guardian
(απόδοση μέρους της έρευνας στα Ελληνικά από την εφημερίδα Καθημερινή)

Το 2022, τεράστιες ποσότητες μεθανίου απελευθερώθηκαν στην ατμόσφαιρα από 1.000 και πλέον περιοχές στο πλανήτη, σύμφωνα με περιβαλλοντική ανάλυση που αποκαλύπτει ο Guardian. Οι περισσότερες από αυτές τις υπερ-εκπομπές μεθανίου, προήλθαν από εγκαταστάσεις και υποδομές πετρελαίου και φυσικού αερίου. 

Ενδεικτικό είναι πως η χειρότερη από αυτές τις διαρροές μεθανίου, είχε ρυθμό που ισοδυναμεί με τους ρύπους από 67 εκατομμύρια κινούμενα αυτοκίνητα. Εν τω μεταξύ, ανεξάρτητα στοιχεία αποκαλύπτουν 55 «βόμβες μεθανίου» σε όλο τον πλανήτη. Πρόκειται για περιοχές που γίνεται εξόρυξη καυσίμων και οι μελλοντικές διαρροές αερίου από την παραγωγή, εκτιμάται πως θα απελευθερώσουν ποσότητες μεθανίου που θα ισοδυναμούν με τις εκπομπές όλων των ατμοσφαιρικών ρύπων των ΗΠΑ σε βάθος 30 ετών. 

Ορισμένες διαρροές είναι σκόπιμες, κατά τις γεωτρήσεις για πετρέλαιο, ώστε να απελευθερωθεί το ανεπιθύμητο μεθάνιο στην ατμόσφαιρα. Άλλες διαρροές οφείλονται απλώς σε κακοσυντηρημένο ή κακώς ρυθμισμένο εξοπλισμό. 

Οι εκπομπές μεθανίου ευθύνονται για το 25% της ανόδου της θερμοκρασίας σήμερα, με επιστήμονες να σχολιάζουν πως έχει σημειωθεί μια «τρομακτική» αύξηση από το 2007. Αυτοί οι ρυθμοί ενδέχεται να απειλήσουν το κλιματικό όριο των 1,5 βαθμών Κελσίου με φόντο την υπερθέρμανση του πλανήτη. Ερευνητές προειδοποιούν πως αυτοί οι παράγοντες απειλούν να εξωθήσουν το Κλίμα σε πολλαπλά σημεία καμπής με δυνητικά καταστροφικές συνέπειες. 

Αν ληφθούν γρήγορα μέτρα, η τάση υπερθέρμανσης μπορεί να επιβραδυνθεί σημαντικά, καθώς το μεθάνιο μένει για συγκριτικά λίγο χρόνο στην ατμόσφαιρα. Μια μείωση των εκπομπών κατά 45% έως το 2030, η οποία σύμφωνα με τον ΟΗΕ είναι εφικτή, θα απέτρεπε την άνοδο της θερμοκρασίας κατά 0,3 βαθμούς Κελσίου.

«Η τρέχουσα αύξηση του μεθανίου είναι πολύ τρομακτική», σχολίασε ο καθηγητής Euan Nisbet, στο Royal Holloway, Πανεπιστήμιο του Λονδίνου. 

Οι περιοχές υπερ-εκπομπής μεθανίου εντοπίστηκαν χάρη στην ανάλυση δορυφορικών δεδομένων. Οι περισσότερες εντοπίζονται σε ΗΠΑ, Ρωσία και Τουρκμενιστάν. Η μεγαλύτερη διαρροή, με ρυθμό 427 τόνων την ώρα, σημειώθηκε τον περασμένο Αύγουστο, κοντά στις ακτές του Τουρκμενιστάν προς την Κασπία Θάλασσα, σε έναν μεγάλο αγωγό. Αυτή η διαρροή ισοδυναμούσε με ταυτόχρονες εκπομπές 67 εκατομμυρίων αυτοκινήτων. 

Οι μελλοντικές εκπομπές μεθανίου από τις εγκαταστάσεις ορυκτών καυσίμων (σ.σ «βόμβες μεθανίου») εκτιμάται πως θα είναι εξίσου εκτεταμένες.

«Η σύντομη διάρκεια ζωής του μεθανίου σημαίνει ότι η μείωση των εκπομπών είναι μία από τις λίγες επιλογές που έχουμε ακόμη για να μείνουμε κάτω από τον 1,5C», δήλωσε η Δρ Lena Höglund-Isaksson, από το Διεθνές Ινστιτούτο Εφαρμοσμένης Ανάλυσης Συστημάτων στην Αυστρία. «Αν υπερβούμε αυτό το επίπεδο, έστω και προσωρινά, οι συνέπειες μπορεί να είναι μη αναστρέψιμες».

Το μεθάνιο αποδεικνύεται το «πιο δύσκολο» στην προσπάθεια να συγκρατηθεί το κλιματικό ντόμινο, επειδή δρομολογεί άμεσες εξελίξεις σύμφωνα με τον Kjell Kühne από την Πρωτοβουλία Leave it in the Ground, (σ.σ «Αφήστε το στο έδαφος»). «Το να έχουμε τόσες πολλές βόμβες μεθανίου εκεί έξω είναι πραγματικά ανησυχητικό».

Ως αέριο του θερμοκηπίου, το μεθάνιο παγιδεύει 80 φορές περισσότερη θερμότητα από το διοξείδιο του άνθρακα, αλλά εξαφανίζεται από την ατμόσφαιρα σε περίπου μια δεκαετία, πολύ πιο γρήγορα από τα εκατό και πλέον χρόνια που χρειάζεται το διοξείδιο του άνθρακα.

Το 2021, το τελευταίο έτος για το οποίο υπάρχουν πλήρη στοιχεία, το μεθάνιο άγγιξε τα 1.908 μέρη ανά δισεκατομμύριο, τιμή 2,6 φορές υψηλότερη από ό,τι πριν η ανθρώπινη δραστηριότητα αρχίσει να μεταμορφώνει την ατμόσφαιρα. Ο ρόλος του στην υπερθέρμανση του πλανήτη συχνά παραβλέπεται, αλλά οι ανθρωπογενείς εκπομπές μεθανίου ευθύνονται για το ένα τρίτο περίπου της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας που παρατηρήθηκε τον τελευταίο αιώνα. Σήμερα, ο αντίκτυπος παραμένει μεγάλος, με το μεθάνιο στην ατμόσφαιρα να ευθύνεται για το 25% περίπου της θερμότητας που παγιδεύεται από αέρια του θερμοκηπίου, και οι εκπομπές επιταχύνονται. «Οι υψηλότεροι ρυθμοί αύξησης που έχουμε δει ποτέ ήταν τα τελευταία χρόνια, από το 2020 και μετά», δήλωσε ο Nisbet.

Καύσιμα, βοοειδή και απόβλητα

Περίπου το 40% των ανθρωπογενών εκπομπών μεθανίου προέρχεται από διαρροές από έρευνες για ορυκτά καύσιμα, παραγωγή και μεταφορά ορυκτών καυσίμων. Οι εκπομπές αυξήθηκαν κατά σχεδόν 50% από το 2000 έως το 2019. Το 40% προέρχεται από την κτηνοτροφία και τη γεωργία (κυριαρχούν τα αέρια από βοοειδή), και 20% από χώρους αποβλήτων. Και όλοι οι παράγοντες αναμένεται να ενταθούν. 

Η πρόσφατη αύξηση του μεθανίου οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην δραστηριότητα των μικροβίων που αποσυνθέτουν οργανική ύλη, στους υγροτόπους και στα στομάχια των ζώων. Φαίνεται ότι η άνοδος της θερμοκρασίας επιτρέπει στα μικρόβια να παράγουν περισσότερο μεθάνιο, το οποίο στη συνέχεια επιδεινώνει την υπερθέρμανση του πλανήτη, δημιουργώντας έναν κλιματικό «φαύλο κύκλο».

«Μοιάζει πολύ με ένα φαινόμενο ανάδρασης και είναι τρομακτικό από πολλές απόψεις», δήλωσε ο Nisbet. «Πρέπει πραγματικά να θέσουμε το μεθάνιο υπό έλεγχο».

Υπερ-εκπομπές

Τα δορυφορικά δεδομένα που αναλύθηκαν από την εταιρεία Kayrros κατέγραψαν 1.005 υπερ-εκπομπές το 2022, εκ των οποίων 559 προέρχονταν από κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, 105 από ανθρακωρυχεία και 340 από χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων. Οι διαρροές μπορεί να διαρκούν από λίγες ώρες έως αρκετούς μήνες.

«Πριν από τη δορυφορική τεχνολογία, δεν είχαμε ιδέα πού συνέβαιναν αυτά τα μεγάλα γεγονότα, αλλά τώρα, το καλό είναι ότι τουλάχιστον τα παρακολουθούμε σε ένα βαθμό», δήλωσε ο Höglund-Isaksson.

Το Τουρκμενιστάν είχε τον υψηλότερο αριθμό υπερ-εκπομπών, μετρώντας 184 τέτοια περιστατικά. Είναι ανεξέλεγκτοι, σχολιάζει ο Christian Lelong της Kayrros. Ελάχιστα είναι γνωστά για την παραγωγή ορυκτών καυσίμων στο δικτατορικό καθεστώς του Τουρκμενιστάν. 

Οι ΗΠΑ είχαν 154 συμβάντα υπερ-εκπομπής από υποδομές για ορυκτά καύσιμα. Το μεγαλύτερο συνέβη τον περασμένο Μάρτιο, κοντά στο Σαν Αντόνιο του Τέξας, που απελευθερωνόταν 147 τόνοι την ώρα.

Η Ρωσία μέτρησε 120 υπερ-εκπομπές το 2022 ενώ άλλα κράτη στην πρώτη 15άδα είναι το Πακιστάν, η Αλγερία, η Κίνα, η Σαουδική Αραβία, η Αυστραλία, το Ιράν και το Ιράκ. Η δεύτερη μεγαλύτερη διαρροή της χρονιάς – με ρυθμό 356 τόνων την ώρα – καταγράφηκε στο Ιράκ, σε ένα διυλιστήριο πετρελαίου κοντά στη Βασόρα. 

Τα δορυφορικά δεδομένα αποκάλυψαν υπερ-εκπομπές μεθανίου και από άλλες ανθρωπογενείς πηγές: από ορυζώνες, χωματερές και παράνομες δραστηριότητες σε δίκτυο φυσικού αερίου, σε χώρες όπως η Ινδία, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές και η Αργεντινή.

Εν τω μεταξύ, οι δορυφόροι δεν μπορούν να εντοπίσουν όλα τα γεγονότα, καθώς η παρουσία νερού επηρεάζει την ανίχνευση των στοιχείων στο υπέρυθρο. Έτσι διαρροές από υποδομές στη θάλασσα, σε συνθήκες υγρασίας, ή εν μέσω νεφώσεων και χιονόπτωσης κάνουν πιο δύσκολο το έργο των δορυφόρων. Η επόμενη γενιά δορυφορικών ανιχνευτών, θα διαθέτει πιο ευαίσθητα όργανα μέτρησης. 

Οι «βόμβες μεθανίου»

Τον Μάιο του 2022, ο Guardian είχε αποκαλύψει έρευνα, σύμφωνα με την οποία οι μεγαλύτερες εταιρείες ορυκτών καυσίμων στον κόσμο έκαναν σχέδια που συνεπάγονταν επικίνδυνες «βόμβες άνθρακα». Τώρα, νέα έρευνα από τους ίδιους επιστήμονες εντόπισε 55 «βόμβες μεθανίου»: κοιτάσματα φυσικού αερίου όπου μόνο η διαρροή από την πλήρη εκμετάλλευση των πόρων θα είχε ως αποτέλεσμα εκπομπές που θα ισοδυναμούσαν με τουλάχιστον ένα δισεκατομμύριο τόνους διοξειδίου του άνθρακα.

«Εκπλήσσομαι από το πόσο μακρύς είναι αυτός ο κατάλογος και πόσα από αυτά τα γιγαντιαία έργα προωθούνται ακόμη», δήλωσε ο Kühne, ο οποίος έκανε την ανάλυση. «Οι επιπτώσεις του μεθανίου είναι εμπροσθοβαρείς – έρχονται πολύ σύντομα μετά την εκπομπή του. Οι περσινές διαρροές αερίου σκοτώνουν ανθρώπους φέτος», μέσω των κλιματικών επιπτώσεων που προκαλούν.

Τα κοιτάσματα φυσικού αερίου παράγουν επίσης μεθάνιο, το οποίο πωλείται στους πελάτες και καίγεται, διοχετεύοντας διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Αν συνυπολογιστούν αυτές οι εκπομπές με το μεθάνιο που διαρρέει, ο αριθμός των «βομβών μεθανίου» που θα είχαν αντίκτυπο αντίστοιχο με ένα δισεκατομμύριο τόνους διοξειδίου του άνθρακα, ανεβαίνει στις 112.  

Οι εκπομπές των βομβών μεθανίου είναι σημαντικά υψηλότερες από το όριο εκπομπών των 380 δισ. τόνων διοξειδίου του άνθρακα, που εκτιμάται πως απαιτείται, για να μην υπερθερμανθεί ο πλανήτης περισσότερο από 1,5 βαθμούς Κελσίου.

Εφικτός στόχος

Η κλιματική καταστροφή από το μεθάνιο είναι σαφής, αλλά η πολιτική δυναμική που αναπτύσσεται για τη λήψη μέτρων, καθώς και ο ρόλος των δορυφορικών ανιχνεύσεων, επιτρέπουν τη συγκρατημένη αισιοδοξία. 

Το 2021, στη Σύνοδο Κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα Cop26 στη Γλασκώβη, είχε ανακοινωθεί μια διεθνής δέσμευση για μείωση των ανθρωπογενών εκπομπών κατά 30% έως το 2030. Τα κράτη που υποστηρίζουν τον στόχο ανέρχονται πλέον σε 150, αλλά ορισμένες «χώρες-κλειδιά» δεν έχουν συνυπογράψει, όπως η Ρωσία, η Κίνα, το Τουρκμενιστάν, το Ιράν και η Ινδία.

Πηγή: Guardian