09:53 “Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ)”.

 Σύντομη παρουσίαση

Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) ερμηνεύει το δίκαιο της ΕΕ ώστε να διασφαλίζεται η ομοιόμορφη εφαρμογή του σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, και διευθετείνομικές διαφορές ανάμεσα στις εθνικές κυβερνήσεις και τα όργανα της ΕΕ.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορούν επίσης να προσφεύγουν στο Δικαστήριο ιδιώτες, επιχειρήσεις ή οργανισμοί κατά οργάνου της ΕΕ, εάν θεωρούν ότι το όργανο αυτό έχει με κάποιο τρόπο παραβιάσει τα δικαιώματά τους.

Τι κάνει το ΔΕΕ

Το ΔΕΕ εκδίδει αποφάσεις για υποθέσεις που του υποβάλλονται. Οι συνηθέστεροι τύποι υποθέσεων αφορούν:

• ερμηνεία του δικαίου (προδικαστικές αποφάσεις): τα εθνικά δικαστήρια των κρατών μελών της ΕΕ οφείλουν να μεριμνούν για τη σωστή εφαρμογή του ευρωπαϊκού δικαίου, το οποίο όμως μπορεί να ερμηνεύουν με διαφορετικό τρόπο. Αν ένα εθνικό δικαστήριο έχει κάποια αμφιβολία σχετικά με την ερμηνεία ή την ισχύ κάποιου ευρωπαϊκού νόμου, έχει τη δυνατότητα να ζητήσει διευκρινίσεις από το Δικαστήριο. Η ίδια διαδικασία μπορεί επίσης να ακολουθηθεί για να προσδιοριστεί κατά πόσον ένας εθνικός νόμος ή μια εθνική πρακτική συνάδουν με το δίκαιο της ΕΕ.
• επιβολή του δικαίου (διαδικασίες επί παραβάσει): πρόκειται για διαδικασίες κατά των κρατών μελών για μη συμμόρφωση με το ευρωπαϊκό δίκαιο. Τις διαδικασίες αυτές μπορεί να κινεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ή άλλο κράτος μέλος. Το κράτος μέλος το οποίο διαπιστώνεται ότι έχει παραβεί τις υποχρεώσεις του, οφείλει να προβεί αμέσως σε διορθωτικές ενέργειες, ειδάλλως κινδυνεύει να ασκηθεί εναντίον του δεύτερη προσφυγή, που μπορεί να οδηγήσει στην επιβολή προστίμου.
• ακύρωση νομικών πράξεων της ΕΕ (προσφυγές ακύρωσης): εάν μια νομική πράξη της ΕΕ θεωρείται ότι παραβιάζει τις Συνθήκες της ΕΕ ή τα θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτών, τα κράτη μέλη, το Συμβούλιο της ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ή (σε ορισμένες περιπτώσεις) το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μπορούν να ζητήσουν από το Δικαστήριο να την ακυρώσει.
  Οι ιδιώτες μπορούν επίσης να ζητήσουν από το Δικαστήριο να ακυρώσει μια πράξη της ΕΕ που τους αφορά άμεσα.
• Διασφάλιση της ανάληψης δράσης από την ΕΕ (προσφυγή λόγω παράλειψης): το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή οφείλουν υπό ορισμένες συνθήκες να λαμβάνουν ορισμένες αποφάσεις. Αν δεν το πράξουν, τα κράτη μέλη της ΕΕ, άλλα όργανα της ΕΕ και (υπό ορισμένες προϋποθέσεις) ιδιώτες ή επιχειρήσεις μπορούν να υποβάλουν καταγγελία στο Δικαστήριο.
• επιβολή κυρώσεων σε όργανα της ΕΕ (αγωγές αποζημίωσης): κάθε πρόσωπο ή επιχείρηση που υπέστη ζημία εξαιτίας δράσης ή παράλειψης της ΕΕ ή του προσωπικού της μπορεί να προσφύγει στο Δικαστήριο.

Σύνθεση

Το ΔΕΕ αποτελείται από 2 σώματα:

• το Δικαστήριο, το οποίο ασχολείται με αιτήματα των εθνικών δικαστηρίων για έκδοση προδικαστικών αποφάσεων, με ορισμένες προσφυγές ακύρωσης και εφέσεις.
• το Γενικό Δικαστήριο, το οποίο εκδικάζει όλες τις προσφυγές ακύρωσης που ασκούνται από ιδιώτες, εταιρείες και, σε ορισμένες περιπτώσεις, από κράτη μέλη της ΕΕ. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι το εν λόγω Δικαστήριο ασχολείται κυρίως με το δίκαιο του ανταγωνισμού, τις κρατικές ενισχύσεις, το εμπόριο, τη γεωργία και τα εμπορικά σήματα.

Κάθε δικαστής και γενικός εισαγγελέας διορίζεται για 6ετή ανανεώσιμη θητεία με κοινή απόφαση των εθνικών κυβερνήσεων. Σε κάθε Δικαστήριο, οι δικαστές επιλέγουν έναν πρόεδρο με ανανεώσιμη 3ετή θητεία.

Πώς λειτουργεί το ΔΕΕ

Στο δικαστήριο, κάθε υπόθεση ανατίθεται σε έναν δικαστή (τον «εισηγητή δικαστή») και σε έναν γενικό εισαγγελέα. Οι υποθέσεις διεκπεραιώνονται σε 2 στάδια:

• Έγγραφο στάδιο
  • Τα μέρη παρέχουν γραπτές δηλώσεις στο Δικαστήριο – παρατηρήσεις μπορούν επίσης να υποβληθούν από εθνικές αρχές, όργανα της ΕΕ και, σε ορισμένες περιπτώσεις, από ιδιώτες.
  • Όλα αυτά συνοψίζονται από τον εισηγητή δικαστή και, στη συνέχεια, εξετάζονται κατά τη γενική συνεδρίαση του Δικαστηρίου, στην οποία αποφασίζεται:
    • πόσοι δικαστές θα ασχοληθούν με την υπόθεση: 3, 5 ή 15 δικαστές (ολόκληρο το Δικαστήριο), ανάλογα με τη σημασία και την πολυπλοκότητα της υπόθεσης). Οι περισσότερες υποθέσεις εξετάζονται από 5 δικαστές· είναι πολύ σπάνιο ολόκληρο το Δικαστήριο να εκδικάζει μια υπόθεση.
    • αν είναι απαραίτητο να πραγματοποιηθεί ακρόαση (προφορικό στάδιο) και κατά πόσον είναι αναγκαία η επίσημη γνώμη του γενικού εισαγγελέα.
• Προφορικό στάδιο – δημόσια ακρόαση
  • Οι δικηγόροι των διαδίκων μπορούν να εκθέσουν τα επιχειρήματά τους ενώπιον των δικαστών και του γενικού εισαγγελέα, οι οποίοι μπορούν να τους υποβάλουν ερωτήσεις.
  • Εάν το Δικαστήριο αποφασίσει ότι είναι απαραίτητη η γνώμη του γενικού εισαγγελέα, η γνώμη αυτή εκδίδεται μερικές εβδομάδες μετά την ακροαματική διαδικασία.
  • Οι δικαστές διασκέπτονται και εκδίδουν την απόφασή τους.
• Παρόμοια διαδικασία ακολουθείται στο Γενικό Δικαστήριο, με εξαίρεση το γεγονός ότι οι υποθέσεις εκδικάζονται από 3 δικαστές και δεν υπάρχουν γενικοί εισαγγελείς.

Το ΔΕΕ και εσείς

Αν, είτε ως ιδιώτης είτε ως επιχείρηση, έχετε υποστεί ζημία εξαιτίας δράσης ή παράλειψης οργάνου της ΕΕ ή του προσωπικού του, μπορείτε να προσφύγετε στο Δικαστήριο με 2 τρόπους:

• έμμεσα, μέσω εθνικών δικαστηρίων (τα οποία μπορεί να αποφασίσουν να παραπέμψουν την υπόθεση στο Δικαστήριο της ΕΕ)
• άμεσα, ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου – εάν μια απόφαση οργάνου της ΕΕ σάς θίγει άμεσα και ατομικά.

Εάν θεωρείτε ότι οι αρχές οποιασδήποτε χώρας έχουν παραβιάσει το δίκαιο της ΕΕ, πρέπει να ακολουθήσετε την επίσημη διαδικασία υποβολής καταγγελίας.